Prof. Dr. Dilek Boyacıoğlu Propolis Bilgilendirmesi

[admin]

PROF. DR. DİLEK BOYACIOĞLU PROPOLİS BİLGİLENDİRMESİ

İstanbul Teknik Üniversitesi AB Merkezi Araştırma Ofisi Başkanı, İTÜ Kimya-Metalurji Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. DR. Dilek Boyacıoğlu Propolis Hakkında Merak Edilen Soruları Yanıtlıyor!



Propolis Nedir?

Propolis; arıların, bitkilerin reçinemsi kısımlarından topladıkları güçlü antioksidan ve antimikrobiyal etkilere sahip doğal bir arı ürünüdür.

Propolis ham haldeyken, içerisinde balmumu ve diğer reçinemsi maddelerle karışık halde bulunur. Propolisin yüzde 50’den fazlası reçinemsi maddelerden yani antioksidan bileşenlerden oluşur. Kalan kısmının da büyük bir bölümü balmumudur. Ham halde propolisi vücudumuz yalnızca yüzde 2 oranında sindirebilir. Propolisten faydalanabilmemiz için mutlaka ekstrakte edilmesi yani özütlenmesi gereklidir. Bu işlem sırasında balmumunun tamamen uzaklaştırılması gerekir. Bu uzmanlık ve özel ekipmanlar gerektiren teknik bir işlem olup gıda mühendisleri tarafından yapılmalıdır.



Propolis Özütleme İşlemi Nasıl Yapılır?

Propolisin içerisindeki bileşenlerin yüzde 95'i sadece alkol ve alkol türevlerinde (etanol, glikol, gliserol vb.) çözünür özelliktedir. Bu sebeple propolis alkol ve alkol türevlerinde özütlenmelidir. Propolis su ve yağda çözünmediği için, propolisin su ve yağ ile hazırlanan özütlerinden vücudumuz hiçbir fayda görmez. Literatürde bulunan bilimsel çalışmalarda da propolisin alkol özütü ve özellikle etanol özütü kullanılmaktadır. Yani propolisin faydalı kısmını elde etmek için mutlaka özütleme işleminde alkol veya türevi maddeler kullanılmalıdır.

Propolisin özütleme aşamasında kullanılan etanol vücudumuzda da doğal olarak üretilen ve birçok gıdada doğal olarak bulunan bir alkol türüdür. Örneğin; boza, kefir gibi fermente gıdalarda ve portakal, narenciye gibi meyvelerde doğal olarak bulunur. Meyvelerden portakal suyunu ele alırsak ve bir karşılaştırma yaparsak; bir bardak (300 ml) portakal suyunda 0,64 g etanol bulunur. Yüzde 30 propolis içeren etanol özütünden günde 20 damla tükettiğinizde ise 0,16 g etanol almış olursunuz. Dolayısıyla bir bardak portakal suyunun dörtte birine denk gelmektedir. Bu miktar zararlı bir miktar değildir. Sarhoşluk vermez dolayısıyla sağlık için kullanılmasında bir sakınca yoktur.

Glikol ve gliserol ise şeker alkolü olup birçok gıda ve kozmetik üretiminde kullanılmaktadır. Birçok gıdada da doğal olarak bulunur. Sarhoşluk veren alkol olmadığı için, alkol içerir ibaresiyle satışa sunulmasına gerek yoktur. Glikol ve gliserol içeren ürünler alkolsüz sınıfında satışa sunulabilir. Günde 20 damla propolisin glikol özütü tüketildiğinde yaklaşık 0.15 gr glikol alınmış olunur. Bu da gıdalarda doğal olarak bulunan miktarın çok çok altındadır. Ayrıca, Amerika ve Avrupa Gıda ve İlaç Dairelerinin bu maddeler için verilen günlük alım dozu limitlerinin çok çok altında kalmaktadır.



Propolis Neden Acıdır?

Öncelikle saf propolisin doğal tadının acı olduğunu bilmek gerekir. Propolisin yüzde 50’den fazlası reçinemsi maddelerden yani antioksidan bileşenlerden oluşur. Tıpkı soğan ve sarımsakta olduğu gibi yüksek antioksidan maddeler içeren ve şeker içermeyen gıdaların doğal tadı acıdır. Propolis de hiç şeker içermediğinden ve yüzde 100 antioksidan maddelerden oluştuğundan tadı doğal olarak acıdır. Piyasadaki ürünlerde tadını hafifletmek, güzelleştirmek ve görünüşünü çekici kılmak için tatlandırıcı, renklendirici vb. yapay maddeler katılmaktadır. Fakat bu şekilde ürünün saflığı ve doğallığı bozulmuş olur. Ayrıca bu katkı maddeleri alerjik etki gösterebilir. Oysaki propolisi alerjik bireyler de kullanabilmektedir ve mevsimsel alerjilerde, alerjik rinitte propolis çok etkili bir üründür.

Bu nedenlerle tüketicilerin bilinçli olması; propolisin menşei ve nasıl üretildiğini mutlaka sorgulamaları gerekir. Kovandan sofraya bir kontrol sistemi, uzmanlık ve alt yapı gerektiren bu konuda propolis adı altında satılan her ürünün propolis olmayabileceğini unutmamak gerekir.



Propolisi Nasıl Kullanmalıyız?

İstanbul Teknik Üniversitesi'nde Türkiye'den ve dünyadan toplanan pek çok üründe yapılan analiz sonuçlarına bakıldığında, toz propolise, slikon dioksit, maltodekstrin vb. miktar artırıcı katkı maddeleri kullanılarak propolisin çoğaltıldığı, renginin propolise benzemesi için boyar maddeler katıldığı hatta ağaçların yaprak, sap ve tomurcuklarının öğütülüp toz propolise katılabildiği ortaya konulmuştur. Bu nedenle toz propolis kullanılması düşünülüyorsa mutlaka saf propolis temin edilip rendeleyerek öğütülmesi, öğütülmüş hazır ürünlerden uzak durulması gerekmektedir.

Propolisin daha çok damla formu kullanılmaktadır. Damla propolis kullanacaklar için bilinmesi gereken en önemli durum propolisin su ve yağda çözünmediğini bilmek olacaktır. Bu nedenle su ve yağ ile hazırlanan özütlerinden vücudumuzun hiçbir fayda görmeyeceğini bilmemiz gerekir. Piyasada bulunan bu tarz ürünlerden uzak durmak gerekir.

www.beeo.com.tr